تئاتر ـ  نمایشنامه و  دفاع مقدس

بی تردید شهدا و نوع شهادتشان به طور خودآگاه یا حتی ناخودآگاه در بسیاری از آثار فرهنگی ـ هنری هنرمندان و نویسندگان به سبب حضور در چنین فرهنگی تجلی می یابد . موضوع شهید و شهادت نیز در بسیاری از نمایشنامه های پس از انقلاب توسط نمایشنامه نویسان ظهور و بروز یافته اما اینکه این موضوع چگونه و به چه سان در این آثار تصویر شده یا در چه تعداد از آثار بوده و چه حجمی از این آثار را به خود اختصاص داده یا کدامیک از نمایشنامه نویسان به این موضوع بیشتر در آثار نمایشنامه نویسی خویش توجه کرده و پرداخته اند طبعاً به بررسی و پژوهش دقیق و متمرکز دارد. اما در این پژوهش تلاش می کنم میزان توجه نمایشنامه نویسان تئاتر دفاع مقدس را به این موضوع در ده دوره از برگزاری جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس و با تمرکز بر دوره دهم آن بررسی کنم و بر برخی از آثار این نمایشنامه نویسان تمرکز کرده و این موضوع را در آنها مورد مداقه قرار دهم .

به نظر می رسد جشنواره سراسری تئاتر دفاع مقدس انگیزه مناسب و فرصت مغتنمی برای نمایشنامه نویسانی باشد که دغدغه نوشتن در حیطه ایثار، فداکاری ، جانبازی و سلحشوری رزمندگان و دست اندرکاران جنگ را دارند.

اما جدا از آن هستند نمایشنامه نویسانی که بی حضور و شرکت در جشنواره های دفاع مقدس و نظیر آن، دست به نوشتن دربارة جنگ یا دفاع مقدس و مسائلی که متأثر از جنگ بوده، زده اند یا می زنند و تلاش می کنند به نوعی جلوه های شهید ، شهادت و شهدا را در نمایشنامه های خویش به تصویر در آورند.

در اینجا اگر بخواهیم پرداختن به این موضوع را در آثار نمایشنامه نویسان ده دوره جشنواره تئاتر دفاع مقدس مورد بررسی قراردهیم ، ابتدا لازم است به دو صورت این آثار را دسته بندی کنیم :

1. نمایشنامه هایی که به صورت مستقیم شهید و شهادت ناشی از دوران دفاع مقدس را در خود منعکس کرده اند .

2. نمایشنامه هایی که موضوع شهید و شهادت دوران دفاع مقدس را به طور غیرمستقیم یا مستقر در خود دارند .

از میان تعداد بسیاری از نمایشنامه نویسان تئاتر دفاع مقدس که انصافاً بعضی از آن آثار بسیار قابل توجه بوده و از نظر تکنیک و فنون نمایشنامه نویسی و نیز محتوا قوتهای لازم را داشته و ارزشمند در این حیطه محسوب می شوند، تنها چند اثر یا در واقع تعداد کمی از آثار این نمایشنامه نویسان موضوع شهید و شهادت را با قدرت و به درستی پرورش داده و به تصویر درآورده اند و در بقیه آثار ، نمایشنامه نویسان یا به سادگی از این موضوع گذر کرده اند یا این موضوع را در اثر خود حقنه کرده و یا با شعار و تکرار و کلیشه درهم آمیخته اند و یا توانسته اند این موضوع را به درستی و آن طور که باید در اثر خویش پرورش داده و آن را به کمال برسانند. به این منظور در ادامه تنها به آثار نمایشنامه نویسانی می پردازم که این موضوع را به درستی در اثر خود منعکس کرده و با توفیق نسبی از این آزمون بیرون آمده اند . باری لازم به گفتن است که از خیل بسیار نمایشنامه نویسان جنگ و دفاع مقدس ، حدود شصت نمایشنامه نویس موضوع و فرهنگ شهید و شهادت را به صورت مستقیم و غیر مستقیم در نمایشنامه های خود تجلی داده و دستمایه کارخود قرارداده اند .

از میان آنها می توانم به نمایشنامه نویسانی همچون علیرضا نادری، سعید تشکری، سید حسین فدایی حسین، علیرضا حنیفی، جمشید خانیان، یعقوب صدیق جمالی، فریبا چوپان نژاد، میلاد اکبر نژاد، شهرام نوشیر، چیترا نادری ، حمیدرضا آذرنگ، مهرداد رایانی، عاطفه حسینی ، محمد چرمشیر، نادر برهانی مرند، حسین نوری، سید جواد هاشمی، عبدالحی شماسی و فردوس حاجیان و نیز تعداد دیگری از نمایشنامه نویسان اشاره کنم که تنهابا نوشتن یک نمایشنامه به این موضوع پرداخته اند .

آثاری همچون پچپچه های پشت خط نبرد نوشته علیرضا نادری ، پاییز نوشته نادر برهانی مرند، این کدوم پنجشنبه است یا یک خواب گم نوشته حمیدرضا آذرنگ، از خاطرات یک شهید نوشته مهرداد رایانی مخصوص ، همراه نوشته حسین نوری ، کودکان در حلبچه می میرند نوشته ملیحه مرادی جعفری و مهمان سرزمین خواب نوشته چیتایثربی از آن جمله اند و در این زمره به شمار می روند.

هر یک از این آثار با زبان، سبک و نگاه خاص نوسینده یا نمایشنامه نویس تصویری از شهید و شهادت را به طور مستقیم ارائه می دهند و نویسندگان آنها تلاش می کنند روایتی تأثیرگذار از موضوع شهادت و شهید را بیان کنند که یا برگرفته از واقعیت است یا واقعیت چنان با تخیل درهم می آمیزد که مخاطب آنرا می پذیرد و باور می کند و تأثیرات لازم را بر او (مخاطب) می گذارد.

به نوعی نمایشنامه نویس با در هم آمیزی واقعیت و تخیل و دستمایی قراردادن فرهنگ شهید و شهادت تلاش می کند یاد و خاطره شهیدان را زنده کرده و تلاش های بی حد و اندازه و صادقانه آنان را به طور غیر مستقیم بستایند و فراموش نکنند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: